Memecahkan
tradisi memberi ubat pada anak
Saya
menghadapi kesukaran untuk menyakinkan para ibubapa bahawa ubat selsema dan
batuk yang kadangkala diberikan oleh doktor atau dibeli dari farmasi secara over
the counter (OTC) (iaitu pembelian ubat tanpa prespripsi doctor) ada
kalanya tidak perlu dan membazir.
Lebih-lebih
lagi jika keadaan batuk dan selsema anak-anak mereka adalah tidak serius.
Inilah masalahnya jika ibubapa terlalu advance sehingga anak yang baru
bersin atau batuk hanya beberapa kali terus diberikan ubat selsema dan batuk.
Mungkin
niat ibubapa mereka adalah baik supaya keadaan kesihatan anak tidak bertambah
teruk dan melarat sehingga mendapat jangkitan kuman di paru-paru.
Saya
masih teringat lagi bila saya semasa kecil, ibubapa saya ‘membiarkan’ saya
bersin dan mengalami selsema sehingga mucous (lender) selsema itu kering
di pipi. Selsema saya berhenti sendiri untuk beberapa hari selepas itu tanpa
diberikan apa-apa ubat.
Namun
alhamdulillah saya jarang sakit, tidak seperti sesetengah kanak-kanak yang saya
temui di Pusat Kesihatan yang datang mendapat rawatan dengan buku rekod
kesihatan yang tebal.
Saya
tidak menyalahkan kanak-kanak ini atau ibubapa mereka, namun saya mengharapkan
agar ibubapa tidaklah terlalu ghairah untuk mendapatkan rawatan untuk anak-anak
mereka jika keadaan mereka tidak terlalu serius.
Saya
selalu menganggap bahawa selsema dan batuk adalah bukan penyakit tetapi salah
satu daripada mekanisme pertahanan diri (immuniti tubuh) untuk mencegah
jangkitan kuman. Apabila bendasing telah memasuki rongga hidung dan tekak, kita
selalunya ada reflex untuk cuba mengeluarkan bendasing itu dengan tindakan
reflex batuk dan bersin. Maka jika ianya bukannya penyakit, maka tidak perlulah
diberikan ubat.
Malah
saya selalu merasionalkan tindakan ini dengan memberitahu bahawa badan kita
haruslah diberikan peluang untuk cuba menghalang jangkitan itu dengan
pembentukan antibodi dalam tubuh.
Misalan
yang selalu saya berikan ialah seperti ini. Katakan ada tentera Israel datang
menyerang Malaysia. Memberikan antibiotik tanpa memberikan peluang kepada tubuh
kita untuk membentuk antibodi ibarat mengundang tentera bantuan dari negara
luar membantu kita membunuh tentera-tentera Israel itu sedangkan askar kita
duduk senang lenang. Tanpa ’latihan’ sebegini, bayangkan jika bantuan dari
tentera luar tidak datang, bolehkan askar-askar kita mempertahankan diri?
Begitu
juga dengan sistem pertahanan badan. Berilah peluang untuk badan menjalani
’latihan’ dengan membentuk antibodi. Jika ’tentera’ anak kita (atau sistem
imuniti badan) lemah barulah kita bantu mereka dengan tentera dari luar
(antibiotik).
Di
manakah kewajaran memberikan ubat?
Ubat-ubat
selsema dan batuk selalunya mengandungi antihistamine (seperti actifed)
selalu diberikan kepada kanak-kanak yang batuk dan selsema. Namun harus
berhati-hati bahaya ubat seperti itu terutama untuk kanak-kanak yang berumur
kurang dari dua tahun.
Ubat
yang mengandungi antihistamine selalu diberikan kepada kanak-kanak yang
mengalami simptom alergik (alahan) seperti kegatalan pada kulit, mata berair,
bersin dan ruam pada kulit.
Pada
Jun 2008, American Academy of Padiatric telah memberikan kenyataan
tentang ubat seperti itu tidak harus diberikan kepada kanak-kanak yang berumur
dua tahun ke bawah.
Ia
mengatakan bahawa ubat seperti itu tidak langsung memberikan kesan kepada kanak-kanak
berumur enam tahun ke bawah malah boleh mendatangkan bahaya terutamanya mereka
yang berumur dua tahun ke bawah jika ianya diberikan tanpa pengawasan doktor.
Badan
yang mengawal ubat-ubatan di Amerika Syarikat , U.S. Food and Drug
Administration juga telah melakukan penilaian terhadap penggunaan ubat
batuk dan selsema yang boleh dibeli secara over-the-counter (tanpa perlu
preskripsi doktor) terhadap kanak-kanak.
FDA
telah mengeluarkan kenyataan secara rasmi bahawa semua ubat-ubatan seperti itu tidak
harus diberikan kepada kanak-kanak berumur 2 tahun ke bawah. US FDA
memberitahu bahawa ubat-ubatan ini juga hanya merawat simptom tetapi tidak
merawat penyakit sebenar. Ianya tidak berkesan kepada kanak-kanak yang
berumur 2 tahun hingga ke 11 tahun.
Mengapa
ianya tidak harus diberikan kepada kanak-kanak? Isu ini telah menjadi
perdebatan di kalangan para doktor untuk mengimbangi kebaikan dan keburukannya.
Ini
berikutan terdapat kes kematian bayi di UK akibat ubat-ubat ini secara tidak
langsung.
Kanak-kanak
yang mengalami selsema dan batuk selalunya juga mengalami kesukaran bernafas.
Kadar oksigen yang masuk ke dalam paru-paru mungkin berkurang dan menyebabkan
kanak-kanak itu mungkin rasa mengantuk.
Memberikan
antihistamine ( mempunyai kesan sampingan mengantuk) pada mereka
menyebabkan mereka bertambah mengantuk dan mungkin tidur pada waktu yang lama.
Apabila mengantuk dan tidur, kadar pernafasan kanak-kanak ini akan bertambah
kurang. Seterusnya menyebabkan kandungan oksigen dalam paru-paru bertambah
kurang.
Jika
kandungan kepekatan oksigen dalam darah terlalu kurang, ianya akan menyebabkan
jantung berhenti dan kanak-kanak itu boleh meninggal dunia. Ini boleh berlaku
pada kanak-kanak yang berumur dua tahun ke bawah.
Ia
adalah kesan sampingan secara tidak langsung yang sangat dibimbangi. Namun
belum ada bukti kajian sains yang menunjukkan ada kaitan secara langsung
mengambil ubat antihistamine boleh menyebabkan kematian.
Apakah
langkah yang selamat untuk ibubapa untuk merawat anak mereka yang batuk dan
selsema?
Untuk
melegakan hidung yang tersumbat (stuffy nose), ibubapa boleh menggunakan
ubat titik yang mengandungi saline saja. Titikkan ke dalam hidung anak sebanyak
satu atau dua titik untuk melonggarkan dan menanggalkan mukus yang pekat atau
kering.
Saya
juga kadang kala menyarankan kepada ibubapa agar menyedut saja mucuos (lendir)
yang menyumbati hidung anak dengan menggunakan mulut. Selepas disedut, lendir
itu bolehlah dibuang.
Untuk
menghilangkan batuk di kalangan kanak-kanak yang berumur lebih dua
tahun boleh berikan air suam atau boleh mencuba berikan setengah sudu madu.
Bagi
kanak-kanak berumur dua tahun hingga sebelas tahun, dos madu yang dicadangkan
ialah satu sudu. Madu dan air suam juga boleh melonggarkan lendir yang berada
di tekak. Namun bagi kanak-kanak yang berumur dua tahun ke bawah, penggunaan
madu dan air suam tidak digalakkan.
Demam boleh dirawat dengan memberikan ubat panadol atau
paracetamol yang boleh didapati dari farmasi. Namun haruslah mengikut
preskripsi yang ditetapkan oleh doktor atau ahli farmasi. Menggunakan teknik tapid
sponging juga dapat membantu menurunkan suhu badan. Caranya ialah
membasahkan tuala kecil dan letakkan di dahi dan celah ketiak kanak-kanak.
Ada
juga ibubapa yang mengadu tentang kahak yang sukar dibuang. Ianya terlalu
banyak menyebab batuk berbunyi seolah-olah asthma. Doktor akan memastikan
kanak-kanak ini tidak menghidap asthma.
Saya
selalu mencadangkan kanak-kanak yang lebih besar agar menggunakan teknik
menghidu wap menthol. Caranya ialah dengan menggunakan air suam dan
letakkan sedikit vick menthol ke dalam air yang suam. Tutupkan kepala
kanak-kanak itu dengan tuala agar wap dari vick menthol itu boleh dihidu
perlahan-lahan ke dalam dadanya. Tepukkan perlahan-lahan belakang dada
kanak-kanak itu agar kahak yang longgar dapat dibatukkan dan dikeluarkan.
Susunan
: Dr Zubaidi Hj Ahmad (300910)